Haberi Sesli dinle
Getting your Trinity Audio player ready... |
Özel Yalova Hastanesi Göğüs Hastalıkları Uzmanı Dr. Aysel Karğı, Akciğer kanseri, tanı ve tedavi yöntemleri hakkında bilgiler verdi.
Özel Yalova Hastanesi Göğüs Hastalıkları Uzmanı Dr. Aysel Karğı, ‘Akciğer kanseri birçok insanı ve onların ailelerini etkileyen ciddi bir sağlık sorunudur. Akciğer kanseri ülkemizde de kansere bağlı olan ölümlere neden olmaktadır. Birçok akciğer kanserinin nedeni de sigara içmekten kaynaklanır. Ama meslek, yaşanılan yer, aile faktörü gibi birçok faktörlerde akciğer kanseri riskini artır. ‘ dedi.
Akciğer kanseri için kişisel riskler kişinin ne kadar sigara içtiği, ev veya iş ortamında zararlı madde maruziyeti, kalıtsal risk faktörü, kişinin yaşı, diğer kanser veya başka akciğer hastalığı olup olmaması gibi birçok önemli faktöre bağlıdır. Birçok insan bu faktörlerden birden fazlasına sahipken bazı insanlarda neden kanser geliştiği bilinmez.
Sigara: En yaygın risk faktörüdür. Akciğer kanserlerinin % 80-85 inden sorumludur. Sigara içen biri içmeyene göre 10-30 kat daha fazla risk altındadır. Pipo, sigara veya tütün çiğneme hepsi ağız gırtlak ve akciğer kanserine neden olur. Akciğer kanseri gelişme riski günde kaç paket içtiği ve kaç yıldır içtiğiyle ilişkili olarak artar.
Dr. Aysel Karğı, ‘Sigarayı bırakmak akciğer kanseri riskinin kişinin kaç yıl içtiğinden bağımsız olarak azaltır. Birkaç yıl risk yüksektir. Bıraktıktan sonra 5 ile 10 yıl arasında azalır. Ama hiçbir zaman hiç içmemiş gibi olmaz.’ Diyerek belirtti.
Pasif içicilik: Pasif içicilik yetişkin ve çocuklar için tehlikeli bir durum olup sigara içenin maruz kaldığı tüm zararlı maddelere maruz kalınır. Akciğer kanseri, kalp hastalıkları ve diğer solunum hastalıklarına sebep olur.
Radon: Ev ve işyerlerinde tespit edilebilen önemli bir risk faktörüdür. Radyoaktif bir gazdır ve doğada doğal olarak oluşur. Ev veya binalara sızabilir. Göremezsiniz ve kokusu yoktur. Binalar yapılırken bunun için özel testler yapılmalı ve tespit edilmelidir.
Mesleki ve çevresel faktörler: Bıomass dediğimiz odun, kömür, tezek gibi yakıtları solumak ki genellikle bayanlar yemek yapmak içinde kullandığı için özellikle maruz kalır. Asbest, arsenik, radyasyon ve bazı kimyasallar; nikel, krom ve diğer metal toz ve parçacıklarına maruz kalmak akciğer kanseri riskini artırır.
Yaş: Akciğer kanseri genç hastalarda da görülebilir ama 40 yaş altında çok yaygın değildir. 40 yaş üstünde ise her yıl yavaş yavaş risk artar.
Aile ve genetik risk: Bazı insanların akciğer kansere genetik yatkınlığı mevcuttur. Anne-baba, kardeş gibi birinci derece akrabasında akciğer kanseri olanlarda akciğer kanser gelişme riski yüksektir.
Başka bir kanseri ve akciğer hastalığı olması: Başka bir kanseri olan hastalarda akciğer kanseri gelişme riskini de sahiptir. Ki bu genellikle gırtlak kanseri gibi sigara ile ilişkili diğer kanserler veya göğüs kafesi bölgesine radyoterapi alan hastalar için çok daha geçerlidir. KOAH ve Akciğer fibrozisi gibi hastalıkları olanlarda da akciğer kanser gelişim riski yüksektir.
Akciğer kanser taraması yapılmalı mı?
Akciğer kanserini önlemede en önemli yapılacak şey sigarayı bırakmak, ev içi radon miktarını belirleyip azaltmak, iş ortamındaki tehlikeli maddelerden uygun şeklide korunmaktır. 55-74 yaş arası, en az 30 paket/yıl olarak formülüze ettiğimiz sigara içme oranına sahip ve hala sigara içenler veya son 15 yılda bırakmış olanlar tomografi ile taranabilir diye öneriler de mevcuttur.
AKCİĞER KANSERİNDE HANGİ SEMPTOMLAR OLUR:
Akciğer kanseri olan hastalarda çoğu zaman bir veya daha fazla şikâyet vardır. Ki çoğu zaman akciğer kanserinde görülen şikâyetler başka hastalıklarda görülenlere benzer. Eğer sizi rahatsız eden şikâyetleriniz varsa doktorunuza başvurun. Akciğer kanseri olanlarda görülen semptomlar:
Öksürük: yeni başlayan öksürük veya mevcut öksürükte farklılaşma görülebilir.
Balgamda kan: Buna hemoptizi diyoruz ve olduğunda tedavi etmek gerekir.
Nefes darlığı
Göğüs ağrısı künt keskin veya bıçak saplanır gibi olabilir.
Ses kısıklığı
Baş ağrısı ve yüz, kol ve boyunda şişlik akciğerin üst kısımda gelişen tümörlerinde olabilir. ( pancoast tümörü )
El kaslarının zayıflaması ( kolu uyaran sinire bası nedeniyle ), göz kapağında düşüklük, görmede bulanıklık
TANI VE TESTLER
Bir kişide akciğer kanser geliştiğinde hangi tip akciğer kanseri olduğunu ve yayılıp yayılmadığını belirlemek için testler yapılır. Kanserin yayılması metastaz olarak isimlendirilir. Kanserin boyutu lenf nodunu tutup tutmadığı veya vücudun başka bir yerinde olup olmamasına göre kanser evrelendirilir. Kanser evrelemesi en iyi tedavini verilmesini belirleme önemli bir husustur.
Akciğer kanserini destekleyen bulgularınız varsa doktora başvurmanız ve kan tetkikleri, akciğer grafisi veya tomografi akciğer kanseri açısından araştırılması gerekir. Akciğer grafisi ya da tomografide kanser olabilecek bir görüntü olduğunu ek testler gerekir ki bu biyopsi dediğimiz akciğerden ufak bir doku parçası alıp mikroskopta bakmaktır. Biyopsi alınması onun mutlaka kanser olduğu anlamına gelmez. Biyopsi genellikle kanser ile diğer hastalıkları ayırt etmek için kullanılır.
Biyopsi birçok farklı yoldan alınabilir. Bunlardan biri bronkoskopi dediğimiz burun veya ağızdan akciğer içine ince ucu kameralı bir aletle girip gözle bakıp anormal olan kısımdan parça alma işlemidir. Bu işlemi, bu aletin ucunda ultrason olan bir aletle yapıp göğüs boşluğu içindeki lenf bezlerinden de iğne biyopsi alınabilir. Lezyon özellikle akciğerin dış kısmında yani göğüs duvarı veya sırta yakın kısımlarında ise tomografi eşliğinde yer tespiti yaparak iğne ile biyopsi alınabilir. Bazen cilt altında veya ultrasonla ulaşılabilen lenf nodlarından da iğne biyopsi veya lenf nodu çıkarılması yapılabilir. Torasentez dediğimiz akciğer boşluğundan alınan sıvı da inceleme için kullanılabilir, bazen bu işlemin daha kapsamlı haliyle sıvı olduğunda akciğer zarından da biyopsi alınabilir. Tümor çok küçük veya ulaşılamayacak bir pozisyonda olduğunda cerrahi gerekebilir. Mediastinoskopi, mediastinotomi, VATS gibi cerrahi yöntemlerle de akciğerden daha geniş parça alma, lenf nodu biyopsisi gibi işlemlere de gereksinim duyulabilir.
İLERİ TETKİKLER
Bazı kanser tiplerinde DNA mutasyonunu gösteren bazı biyomarkerlera bakılır. En yaygın olanları EGFR mutasyonu, ALK translokasyonu, ROS1 translokasyonudur. Hedefe yönelik tedaviyi belirlemede yol göstericidir.
Akciğer kanserleri en basit olarak küçük hücreli veya küçük hücreli dışı akciğer kanseri olarak sınıflandırılır. Tipi ve evresine göre Kemoterapi, Radyoterapi veya Cerrahi açısından değerlendirilir.