KAMU MALINA HOŞ GELDİN, MİCKEY MOUSE

Sonunda olan oldu: Yaklaşık bir asır sonra, Mickey Mouse Disney’in telif hakkı tasmasından kurtuldu.

Steamboat Willie ve Plane Crazy’nin sessiz bir versiyonunda görülen ikonik çizgi film karakterinin ilk versiyonları 1 Ocak 2024’te ABD’de kamu malı olacak. (Minnie Mouse’un erken bir versiyonu da neyse ki dahil edildi.) Mickey’nin etrafında hala karmaşık bir koruma karmaşası var, ancak bugün kamu malı savunucularının onlarca yıldır beklediği bir an – ve çok sayıda başka heyecan verici yeni giriş de var.

Duke Hukuk Fakültesi’nin Kamu Malı Çalışmaları Merkezi, her zamanki gibi, bugün ABD’de telif hakkı korumaları sona eren önemli eserleri bir araya getiriyor. Listede 1923’ten kalma ses kayıtları ve 1928’de yayınlanmış diğer medya eserleri yer alıyor.

Diğer şeylerin yanı sıra, Kamuya açılan eserler:

• D.H. Lawrence’s scandalous, oft-censored Lady Chatterley’s Lover
• Virginia Woolf’s Orlando
• J.M. Barrie’s play Peter Pan; or, the Boy Who Wouldn’t Grow Up
• Bertolt Brecht’s The Threepenny Opera and Erich Maria Remarque’s All Quiet on the Western Front, both in the original German
• The original German composition of Threepenny Opera song “Mack the Knife”
• W.E.B. Du Bois’ Dark Princess
• A. A. Milne’s House at Pooh Corner, which introduced the character of Tigger
• The film The Man Who Laughs, a Victor Hugo adaptation widely known for inspiring the look of Batman villain the Joker
• The musical composition for Cole Porter’s “Let’s Do It (Let’s Fall in Love)”
• M.C. Escher’s Tower of Babel woodcut

Kongre Kütüphanesi Ulusal Müzik Kutusu’ndan indirebileceğiniz çok sayıda kamu malı ses kaydı bulabilirsiniz. Ve eğer yukarıdaki medyadan ya da bu yıl kamu malı olan diğer eserlerden ilham aldıysanız, Techdirt altıncı yıllık Public Domain Game Jam’e ev sahipliği yaparak bu eserlere dayalı oyunlar yapılmasını kutlayacak.

Mickey Mouse gibi süregelen karakterler için elbette telif hakkı yasası özellikle karmaşıktır. Karakterin kamu malı versiyonu, 1940 yılında Fantasia’da yer alan Büyücünün Çırağı Mickey gibi daha sonraki çalışmalarda yapılan önemli tasarım değişikliklerini içermiyor. Ve Mickey Mouse aynı zamanda tescilli bir Disney ticari markası olduğundan, kendisini yanlış bir şekilde Disney yapımı veya resmi bir ürün olarak tanıtan bir eser üretemezsiniz. Duke Center for the Study of the Public Domain direktörü Jennifer Jenkins, Duke’un blogunda yasayla ilgili çok daha kapsamlı bir açıklama yapıyor.

Kamu malı, telif hakkıyla korunan herhangi bir eserin nihai varış noktası olmalıdır – bu, sanatçıların ve düşünürlerin kısa vadede çalışmalarını kontrol etmelerine ve bunlardan kar elde etmelerine izin verirken, uzun vadede birbirlerinin fikirlerini özgürce geliştirmelerinin faydalarını kabul eden bir uzlaşmanın parçasıdır; Disney’in Pamuk Prenses ve Külkedisi gibi peri masalı uyarlamalarını yaparken dayandığı bir denge. (Aynı zamanda, yasal kaygılar olmaksızın kopyaların yapılmasına izin verdiği için, yaratıcıları öldükten veya artık bulunamadıktan sonra arşivcilerin eski medyayı korumasına izin veren hayati bir faktördür – ve telif hakkıyla korunan eserlerin yalnızca küçük bir kısmı tüm koruma süresi boyunca ticari olarak değerli kalır). Ancak Steamboat Willie’nin kamu malı olmasını geciktirdiği için alaycı bir şekilde “Mickey Mouse Koruma Yasası” olarak adlandırılan Sonny Bono Telif Hakkı Süre Uzatma Yasası sayesinde ABD’de 20 yıl boyunca donduruldu. Lakabına rağmen, Disney yasanın geçmesi için lobi yapan tek şirket olmaktan çok uzaktı.

Sonuç olarak Mickey Mouse, genişletilmiş telif hakkı korumalarının ve (değişen derecelerde adil olmakla birlikte) Disney’in fikri mülkiyet hukukundaki kazanılmış payının bir sembolü haline geldi. Örneğin Disney, Florida’nın “Eşcinsel Deme” yasasını eleştirerek Cumhuriyetçi politikacıları kızdırdığında, Senatör Josh Hawley (R-MO) “Disney gibi uyanık şirketlerin özel telif hakkı korumalarından” mahrum bırakılması adına neredeyse nükleer bir fikri mülkiyet yasası geri dönüşü önerdi. Sherlock Holmes gibi diğer karakterlerde olduğu gibi kamu malı Mickey’nin kesin sınırları üzerine yasal kavgalar görebiliriz – ancak bugün, eski medyanın yeni kullanımlarını düşünmek için iyi bir gün.

Kaynak: theverge.com