OKUL ÇAĞI ÇOCUKLARI İÇİN SAĞLIKLI BESLENME ÖNERİLERİ

Yalova il sağlık müdürü Uzm. Dr. Halim Ömer KAŞIKCI yaptığı açıklamada; “Okul çağı dönemi; fizyolojik, psikolojik ve sosyal gelişimin en hızlı olduğu, yaşam boyu sürecek davranışların büyük ölçüde oluştuğu dönemdir. Bu dönem; çocuk ve gençlere sağlıklı beslenme ve yaşam biçimi alışkanlığının kazandırılması, sağlıklı yaşam bilincinin yerleştirilmesi ve yetişkinlik dönemi hastalıklarının önlenmesi açısından önemlidir.

Obezite (şişmanlık), günümüzde çocukluk çağının en sık görülen kronik hastalıklardan biri olarak kabul edilmektedir. Yetişkinlik obezitesine yol açtığı ve pek çok kronik hastalığa neden olduğu için de obezite ile mücadeleye çocukluk çağında başlamanın ne kadar önemli olduğu açıktır.

Öğrencilerin iyi bir şekilde büyüme ve gelişmelerinin yanı sıra okuldaki başarıları da sağlıklı beslenme ile ilişkilidir. Yetersiz ve dengesiz beslenen öğrencilerin; dikkat süreleri kısalmakta, algılamaları düşmekte, öğrenmede güçlük ve davranış bozuklukları gelişmekte ve okulda devamsızlık süreleri uzayıp dolaylı olarak okul başarıları olumsuz etkilenmektedir.

Sağlıklı beslenme için aşağıda belirtilen temel besin gruplarında bulunan besinlerden yeterli miktarda ve dengeli bir şekilde tüketilmesi gereklidir.

Beş besin grubu ve içerdikleri besinler aşağıdaki gibidir:

• Süt ve ürünleri: Süt, yoğurt, peynir, kefir, dondurma vb. Çocuklar ve adölesanlar günlük 2-4 porsiyon süt ve ürünlerini tüketmelidir. Alerji veya süt şekeri laktoza karşı duyarlılık yaşayan kişiler düşük laktoz içeren süt veya laktozsuz süt ürünleri tüketmeli; hekim ve diyetisyene danışmalıdır.
• Et ve ürünleri, yumurta ve kuru baklagiller ile sert kabuklu yemişler/ yağlı tohumlar: Et, tavuk, balık, yumurta, kuru fasulye, nohut, mercimek gibi yiyeceklerin yanı sıra ceviz, fındık, fıstık gibi sert kabuklu yemişler/yağlı tohumlar. Çocukların ve adölesanların günde 2.5-3 porsiyon bu gruptan tüketmesi önerilmektedir

• Sebzeler: Taze ve kuru sebze. Bu gruptan çocukların günlük beslenmesinde 1,5-2 porsiyon adölesanların ise 2-3 porsiyon olmalıdır.
• Meyveler: Taze ve kuru meyve. Bu gruptan çocukların 1,5-2,5 porsiyon, adölesanların 2-3 porsiyon tüketmesi gerekmektedir.
• Ekmek ve tahıllar: Ekmek, makarna, erişte, kuskus, bulgur, yulaf, arpa, pirinç ve kahvaltılık gevrekler. Bu gruptan her gün tüketilmesi önerilen miktar çocuklar için 2,5-5 porsiyon, adölesanlar için 3-8 porsiyondur.
• Günün en önemli öğünü kahvaltıdır. Gece süren açlıktan sonra, vücudumuz ve beynimiz enerjiye gereksinim duymaktadır. Kahvaltı yapılmadığında veya uzun süreli açlıklarda dikkat dağınıklığı, yorgunluk, baş ağrısı ve zihinsel performansta azalma olmaktadır. Bu nedenle, güne yeterli ve dengeli yapılan bir kahvaltı ile başlamak okul başarısı için önemlidir.
• Gün içinde fiziksel ve zihinsel performansın üst düzeyde tutulabilmesi, düzenli olarak ana ve ara öğünleri tüketmeniz ile mümkündür. Bu nedenle, öğün atlanmamalıdır. Günlük tüketeceğiniz besinlerin 3 ana, 2 ara öğünde alınması en uygun olanıdır.
• Okulda ve evde ders çalışırken ara öğün ve atıştırmalarda sağlıklı besinler tercih edilmelidir. Şeker ve şekerli yiyecek ve içecekler, cips, kızartma gibi yiyecekler, gazlı içecekler yerine süt, yoğurt, ayran, sütlü tatlılar, tam tahıllı ekmekle yapılan sandviç, meyve, taze sıkılmış meyve suyu, kuru meyve veya ceviz, fındık, badem gibi yağlı tohumların (kavrulmamış yağlı tohumlar, çiğ) tüketiminin yararı olacaktır.
• Okul kantinleri, büfe gibi yerlerden satın alınan besinleri seçerken etiket bilgisinde Tarım ve Orman Bakanlığı’ndan üretim izninin bulunmasına ve son tüketim tarihinin geçmemiş olmasına dikkat edilmelidir.
• Açıkta satılan besinler yeterince güvenilir ve temiz değildir. Uygun koşullarda muhafaza edilmediklerinde bozulma riski taşırlar. Okul çevresinde açıkta satılan besinler satın alınmamalıdır.
• Vücudunuzun düzenli çalışması, kilo kontrolünün sağlanması, fiziksel, zihinsel ve duygusal gelişiminize katkı sağlaması açısından günde 60 dakika fiziksel aktivite yapılması önemlidir. Bu nedenle çocukların, sevdikleri herhangi bir spor dalı ile ilgilenmeleri teşvik edilmeli, okul spor kulüp aktivitelerini arttırılmalıdır.
• Anne baba ve öğretmenler çocukların büyüme ve gelişmelerini izleme ve sağlıklı beslenme davranışları geliştirmeleriyle ilgilenerek kendi beslenme ve fiziksel aktivite alışkanlıkları ile onlara örnek olmalıdırlar.
• Günlük ev işlerine yardımcı olmaları sağlanarak gün içerisinde hareketlerini arttırmalarına yardımcı olunmalıdır.
• Yeterli sıvı alımı vücut ısısının dengede tutulması, vücuttan toksinlerin atılması, vücut fonksiyonlarının düzenli çalışması ve biyokimyasal fonksiyonların gerçekleşmesi için gereklidir. Bu nedenle çocukların özellikle okulda geçirdikleri sürelerde temiz içilebilir suya erişimlerinin sağlanması ve su içmelerinin desteklenmesi önemlidir.

Okulda Sağlıklı Beslenme Önerileri

• Beslenme çantası, beslenme örtüsü, peçete ve su her gün getirilmelidir.
• Öğrencilerin getirdikleri besinleri tüketme durumu takip edilmelidir.
• Öğrencilerin okula her gün çok iyi yıkanmış taze sebze ve meyve getirilmesi sağlanmalıdır.
• Beslenme çantasına içeriği hazırlanırken ‘kantinlerde bulundurulacak besinlerle ilgili genelge’ göz önünde bulundurulmalı ve okullarda satışı uygun olmayan besinler beslenme çantasında yer almamalıdır.”