Haberi Sesli dinle
Getting your Trinity Audio player ready... |
Özel Yalova Hastanesi Kardiyoloji Uzmanı Dr. Murat Fazlıoğlu, kolesterol hakkında doğru bilinen yanlışlar, yanlış bilinen doğrular hakkında bilgiler verdi.
Özel Yalova Hastanesi Kardiyoloji Uzmanı Dr. Murat Fazlıoğlu, ‘Kolesterol kanda dolaşan bir yağ maddesidir ve vücudumuzu oluşturan hücrelerin önemli bir yapı taşıdır. Kolesterol iki yoldan oluşmaktadır. Birincisi karaciğer yoluyla olup, bu vücudumuzdaki kolesterolün %75’ini oluşturur. Kolesterolün geri kalan %25’lik kısmı ise yediğimiz yiyecekler yoluyla meydana gelir. Kolesterolü kabaca iyi ve kötü kolesterol diye ikiye ayırabiliriz. Kötü kolesterol ya da LDL-K, kalp krizi ve inme sıklığını artırırken, iyi kolesterol ya da HDL-K ise kalp krizi ve inmeyi azaltmaktadır. Trigliserid ise kanda dolaşan diğer bir yağ maddesi olup, yüksekliği kalp krizi ve inme riskini artırmaktadır. ‘ dedi.
KOLESTEROL YÜKSEKLİĞİ NELERE YOL AÇAR?
Vücudumuzdaki hücrelerin fonksiyonlarını yerine getirebilmesi için kolesterole ihtiyacı vardır. Fakat bu kolesterol gereğinden fazla olursa damarların duvarlarında birikerek ‘aterosklerotik plak’ dediğimiz yapıları oluşturur. Bu plaklar zamanla büyüyerek damar boşluğunu daraltır. Bu daralma bazen yavaş, bazen de plağın yırtılıp kanla temasa geçmesi halinde hızlı olabilmektedir. Damar boşluğunun hızlı ya da yavaş daralması sonucu bu damar yapılarının beslemiş olduğu organlara yeterli kan gitmemekte, bunun sonucunda kalp krizi ya da inme gibi hayatı tehdit edici durumlar oluşmaktadır.
Kan kolesterol düzeyinin yüksek olması kalp damar hastalığı riskini arttırır. Kişinin kolesterol düzeyi ne kadar yüksekse, kalp hastalığı olma ihtimali de o kadar yükselir. Türkiye’de erkek ve kadında birinci sırada gelen ölüm nedeni kalp damar hastalığıdır.
KOLESTEROLÜN İLAÇ TEDAVİSİ:
Kolesterolü düşürmek için birkaç çeşit ilaç kullanılmaktadır. Bunlar içerisinde statin olarak adlandırılan ilaçlar, en çok kullanılan ve bugün için LDL-K’ü en çok düşüren ilaçlardır. Bu ilaçlar karaciğerde kolesterol yapımını azaltarak etki gösterirler. Kullanılan dozlar LDL-K’de %25-50 azalma, HDL-K’de %5-10 oranında yükselme sağlar. Statinler dışında farklı ilaçlar da kullanılabilir. Özellikle kolesterolün bağırsaklardan kana geçişini azaltan ilaçlar (ezetimibe) popüler olmaya başlamıştır. Bu ilaçların özellikle statinlerle birlikte kullanımında LDL-K’de belirgin düşüşler izlenmektedir.
KOLESTEROL VE STATİNLERLE İLGİLİ BAZI SORULAR:
– Kolesterol vücudumuza gereklidir, kolesterolü düşürmek vücuda zarar verir mi?
Kan şekerinin de vücutta belli oranda bulunması gerekir. Ama bu demek değildir ki; kan şekerimiz kontrolsüz bir şekilde yükselirse iyi olur. Kan şekerinin vücutta gereken ve kabul edilebilir düzeylerde olması gerekir. Aynı şekilde damarlarda kan dolaşımının olabilmesi için, belli bir kan basıncı gerekir. Ama kan basıncı çok yüksek(hipertansiyon) yada çok düşük(hipotansiyon) olursa vücudumuza faydalı olmaz. Aynı durum kolesterol için de geçerlidir. Kolesterol de belli oranlarda vücuda lazımdır ama fazlası zararlıdır.
-Kolesterol ilaçları zararlı mıdır?
Tüm ilaçlar gibi kolesterol ilaçlarının da bazı zararları olabilir. Tüm ilaçlar gibi doz ayarları ve takipleri doktor kontrolünde olmalıdır.
-Kolesterol ilaçları böbreğe zarar verir mi?
Kolesterol ilaçlarının böbrek fonksiyonlarına direkt olumsuz etkileri yoktur. Ancak ciddi kas hasarına yol açıp, dolaylı zarar verebilirler ki, bu da çok nadir bir durumdur.
-Kolesterol ilaçları karaciğere zarar verir mi?
Kolesterol düşürücü ilaçlar özellikle yüksek dozlarda kullanılırsa karaciğeri olumsuz yönde etkileyebilir. Ancak bu yan etki oranı oldukça düşüktür. Genelde ALT/AST dediğimiz karaciğer fonksiyon testleriyle takibi yapılır. Statinlerin bu yan etki açısından birbirlerine bir üstünlüğü yoktur. Şikâyet yoksa 6 ay-yıllık takipler yeterlidir.
-Kolesterol ilaçları kaslara zarar verir mi?
Özellikle yüksek dozlarda kullanıldığında kas sistemini etkileyebilirler. Bu zararlı etkilerin görülme riski oldukça azdır. Tedaviye başlarken ve takipte kas enzim (CK) değerlerine bakılmalıdır.
-Kolesterol ilaçları unutkanlığa ve bunamaya yol açarlar mı? Kolesterol ilaçları cinsel fonksiyon bozukluğuna yol açarlar mı?
Kolesterol ilaçlarının çok nadir böyle yan etkileri vardır. Ancak kolesterol yüksekliğinin yol açtığı damar hastalıkları sıklıkla beyin fonksiyonlarını ve cinsel fonksiyonları daha olumsuz etkilemektedir.
– Sadece diyetle ve sporla kolesterolü düşürebilir miyiz?
Yaşam tarzı değişiklikleri kolesterol yüksekliği tedavisinde gereklidir. Ancak çok yüksek kolesterol düzeylerinde, yaşam tarzı değişiklikleriyle ilaç tedavisinin beraber uygulanması kaçınılmazdır. Bu durumda bile yaşam tarzı değişiklikleri ile daha düşük dozda ilaç kullanılması sağlanabilir.
-Bitkisel tedaviler, sirke, limon, sarımsak, zeytinyağı vs ile kolesterolü düşürebilir miyiz?
Bazı durumlarda bu uygulamaların faydası görülebilir. Ancak bunlar ilaç tedavisi yerine konulmamalı, ilaca destek olarak alınmalıdırlar. Ayrıca bunların fazla tüketilmesi de ek yan etkilere yol açabilir.
-Kolesterolüm yüksek, hiç yumurta yememeli miyim?
Yumurtanın içindeki albümin ve omega yağları çocuklar ve yaşlılar için gereklidirler. Günde bir tane haşlanmış yumurta yenilmesi önerilir. Ancak fazlası zararlıdır.
-Kolesterolüm yüksek, hiç tereyağı kullanmayayım mı?
Yemeğe, çorbaya, tatlıya az miktarda hakiki tereyağı katılabilir. Ama mesela ekmeğe sürmek ya da kaşıkla yemek gibi çok tüketilmesi önerilmez.
-Kolesterolüm yüksek, hiç kırmızı et tüketmeyeyim mi?
Haftada iki gün ızgarada, fırında ya da haşlama olmak üzere makul miktarda kırmızı et tüketilmesi vücut için gereklidir. Ayrıca iki gün tavuk, iki gün balık tüketilmelidir. Bir gün de sadece sebze tüketilmelidir.
-Kolesterolüm düşünce ilaçları bırakacak mıyım?
Diyabet ve hipertansiyon gibi kolesterol yüksekliği de gelip- geçici değildir, sürekli bir hastalıktır. Yaşam tarzı değişiklikleri ile desteklenirse takiplerde kolesterol ilaç dozu azaltılabilir ama genelde ömür boyu kullanımları gerekir.