MAMOGRAFİDE DİJİTAL DÖNEM

Uzman ekibiyle öncü uygulamalara imza atan Özel Yalova Hastanesi kadrosuna, Radyoloji Uzmanı Dr. Meltem Akkoyunlu’ yu ekledi. Mamografinin önemini vurgulayan Dr. Meltem Akkoyunlu meme ultrasonu hakkında da bilgiler verdi.

Tarama Mamografisi neden önemlidir?

         Radyoloji Uzmanı Dr. Meltem Akkoyunlu, ‘Meme kanseri kadınlarda ölüm oranı en yüksek kanser türüdür. Kadınların 70 yaşına kadar %13’ünde meme kanseri gelişme riski vardır. Dünya genelinde her yıl yaklaşık 1 milyon yeni kadın meme kanserine yakalanmaktadır. Kanserin kitle haline gelmesi birkaç yıl veya daha uzun sürebilir. Tümör erken dönemde herhangi bir şikâyete neden olmayabilir. Eğer bu aşamada yakalanırsa tedavi şansı çok yüksektir. Kadınlar genellikle en az 1 santimetre büyüklüğüne ulaşmış bir kitleyi, elle kontrol yöntemi sayesinde fark edebilmektedir. Tarama mamografisinin amacı, meme kitlesini hastanın veya muayene eden doktorun eline gelecek boyuta ulaşmadan ve herhangi bir bulgu olmadan yakalamaktır. Tarama mamografisinin düzenli olarak yapıldığı ülkelerde meme kanserine bağlı ölümlerde % 30 oranında azalma görülmekte ve kemoterapiye ihtiyaç oldukça azalmaktadır.’ dedi.

Meme hastalıklarının tanısında ultrasonografinin yeri nedir?

         Meme ultrasonu, günümüzde aslen bir tarama tetkiki değildir. Tarama amaçlı olarak mamografi yerine kullanılmamaktadır. Ama 40 yaşın altındaki genç kadınlarda bir şikayet olduğunda, ilk görüntüleme yöntemi olarak ultrason kullanılmaktadır. 40 yaşın altında meme ile ilgili birçok patoloji ultrasonografi ile kolaylıkla tanınabilmektedir. Meme dokusu yoğun olan genç hastalarda en etkili bilgileri sonografi ile elde etmekteyiz. Ayrıca ultrasonografi incelemesinin bilinen hiç bir yan etkisi veya zararı yoktur. Uzun yıllardır güvenli bir şekilde tüm dünyada yaygın olarak kullanılmaktadır.

         Meme ultrasonu şüpheli bir kitle varsa hekimin isteği doğrultusunda her zaman yaptırılabilir. Bilindiği üzere ultrason radyasyon değildir ve ses dalgalarıyla çalıştığı için hiçbir zararı ve kanser yapıcı etkisi yoktur. Ancak asla mamografinin yerini tutmaz çünkü ultrason ile ancak 1 cm ve üzeri kitleleri tespit edebiliyorken mamografi ile meme içindeki değişiklikleri herhangi bir kitle oluşturmadan daha başlangıç aşamasında saptayabilmekteyiz. Ultrason muayenesi mamografi incelemesini tamamlayıcı bir yöntemdir.

         Mamografide şüpheli bir bulgu tespit edildiğinde, ultrason özelliklerini görmek için o bölgelere ultrasonla bakmaktayız. Veya bir takım kistik yapılı göğüslerde, kistleri diğer lezyonlardan ayırmak için de meme ultrasonunu mamografiye tamamlayıcı olarak kullanmaktayız. Ayrıca ultrason rehberliğinde de biyopsiler yapmaktayız.

Mamografide dijital dönem

         Uzm. Dr. Meltem Akkoyunlu, ‘Erken tanı meme kanseri tedavisinde başarının ilk ve en önemli şartını oluşturmaktadır. Meme kanserinin oluşmasını engellemek mümkün değil ama erken tanı konup hastanın hayatını kurtarmak mümkündür. Meme görüntülemesinde yeni bir teknoloji olan Dijital Mamografi, artık meme hastalıklarının teşhisinde ve meme kanseri taramasında temel tanı yöntemi olmuştur. Klasik mamografiden farklı olarak, elektronik algılayıcılar kullanarak dijital ortamda görüntüler elde edilir. Daha sonra bu görüntüler yüksek çözünürlüklü özel monitörlere sahip CAD programlı iş istasyonunda değerlendirilmektedir. FFDM ve CAD sistemi ülkemizde sayılı merkezde uygulanmaya başlanmış olup Özel Yalova Hastanesi bu konuda öncül merkezler arasında yer almaktadır. Mamografinin başarısı iyi teknik kalite ve görüntülerin doğru yorumlanmasına bağlıdır. Yüksek kalite standartları, inceleme ve değerlendirmenin her basamağında sağlanmalıdır. Amerikan Radyoloji Koleji’nin mamografi kalite rehberi bölümümüzde kullanılmakta olup en üst standartlar hedeflenmektedir. ‘dedi.

 
Bir kadın kaç yaşında ve ne sıklıkla mamografi çektirmelidir?

 
-40 yaşından sonra her kadın yılda bir kez mamografi çektirmelidir. Aile ve yakın akrabalarda meme kanseri olan kadınlar yüksek risk grubundadır. Bu durumda tarama kan bağı olan kişiye kanser tanısının konulduğu yaştan 10 yıl önce başlamalıdır. Risk grubunda olmayan genç yaştaki kadınlarda ise tarama klinik muayene ile gerek görüldüğünde yapılmalıdır.

Dijital mamografinin üstünlükleri nelerdir?

 
-İnceleme süresi kısadır. Çekimden sonraki 1 dakika içinde görüntüler ekrandan izlenebilir. Radyasyon dozu klasik mamografiden daha düşük görüntü kalitesi daha yüksektir. Mikrokalsifikasyon (düzensiz küçük kireçlenme odakları) ve küçük lezyonlar daha kolay ayırt edilebildiğinden fibrokistik ve yoğun meme dokusunu değerlendirmeyi kolaylaştırmaktadır. Ayrıca görüntüler dijital ortamda arşivlenmekte ve dijital olarak aktarılabilmektedir.

 
Mamografi çekimi öncesi nasıl bir hazırlık gerekir?

 
-Herhangi bir ön hazırlık gerekmez. Mamografi çekimi için ideal zaman adet dönemi bittikten sonraki ilk hafta olmakla birlikte diğer günlerde de çekilebilir. İncelemenin yapılacağı gün deodorant veya pudra kullanılmamalıdır. Hasta gelirken, varsa eski mamografilerini mutlaka yanında getirmelidir. Eski ve yeni filmler arasında meme dokusundaki küçük bir değişiklik kanser belirtisi olabilir. Eski filmlerde de aynı şekilde var olduğu düşünülen bir lezyonun iyi huylu olduğu söylenebilir. Böylelikle hasta gereksiz bir biyopsiden kurtulmuş olur.

 
Mamografi çekimi nasıl yapılır?

 
-Mamografi çekiminde meme 2 plastik tabaka arasında sıkıştırılarak genellikle 2 farklı pozisyonda görüntü elde edilir. Sıkıştırmanın nedeni hastanın hareketini azaltmak, daha keskin görüntü oluşturabilmek ve düşük doz radyasyon kullanabilmektir. İnceleme sırasında uygulanan baskı nedeni ile memelerde ağrı hissedilebilir. Kısa sürede ağrı kendiliğinden geçecektir. Çekim mamografi teknisyenleri tarafından gerçekleştirilir. Çekim odasında teknisyen ve hastadan başka kimse bulunmaz. Hastanemizde işlem bayan teknisyenler tarafından yapılmaktadır.

Mamografi sırasında alınan radyasyonun riski var mıdır?

 
-Meme kanserinin sıklığı ve erken tanının önemi düşünüldüğünde radyasyonun riski önemsiz kalmaktadır. Alınan doz çok düşük olup kanıtlanmış herhangi bir zararı yoktur. Bu çekim sırasında alınan ortalama doz, 0.7mSv olup bu doz normal günlük hayatta 3 ay içerisinde çevreden ve güneşten alınan doza yakındır.

 
Mamografi ile bütün meme kanserleri saptanabilir mi?

 
-Dijital mamografi meme kanserinin teşhisinde en başarılı yöntemdir. Ancak kitlelerin bir kısmı mamografi ile görülememektedir. Özellikle meme dokusu yoğun olanlarda küçük kitleleri görmek zordur. Bu tip meme yapısı olan kadınlarda mamografi ile birlikte ultrasonografi, gerekirse MR da yapılması önerilmektedir. Merkezimizde en ileri teknolojiyle sahip MR ve ultrasonografi cihazları bulunmakta olup meme ultrasonografi ve MR incelemeleri bu konuda özel eğitim almış ve tecrübeli bir ekip tarafından yapılmaktadır. İsteyen hastalarımız için mamografi, ultrasonografi ve MR incelemeleri tamamen bayanlardan oluşan bir ekip tarafından gerçekleştirilmektedir. Ayrıca yapılan tetkikler sonucu şüphelenilen hastalardan hastanemizde biyopsi ve parça alınmakta olup kesin tanıya ulaşılabilmektedir.

Son olarak kadınların yaşam tarzı ve beslenme alışkanlığının meme kanseriyle bir ilgisi var mıdır? Meme kanserinden korunmak için nelere dikkat edilmelidir?

-Düzenli spor yapmak, hayvansal yağlardan zayıf gıdalarla beslenerek sağlıklı kiloda kalmak, günlük kalorinin yüzde 20’den azını yağlardan alacak şekilde sebze ve meyveden zengin beslenmek gibi faktörler kilo almayı da engellediği için meme kanseri riskini ve meme kanserli hastalarda hastalığın nüksetmesini engelleyen değerler olarak bilinmektedir.