MEME KANSERİNDE ERKEN TEŞHİS ÖNEMLİ

        Özel Yalova Hastanesi Başhekimi, Genel Cerrahi Uzmanı Op. Dr. Alp Özçelik, kadın sağlığı açısından, meme kanserinin erken teşhisini yapabilme konusunda toplumu bilinçlendirmek amacıyla açıklamalarda bulundu.

         Özel Yalova Hastanesi Başhekimi, Genel Cerrahi Uzmanı Op. Dr. Alp Özçelik, ‘Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre; her yıl 10 milyon yeni kanser vakası ortaya çıktığını ve her yıl 6 milyon kansere bağlı ölüm görüldüğünü söyleyebiliriz.’ dedi.

         Açıklamalarına devam eden Dr. Alp Özçelik, ‘Meme kanseri, kadınlarda birinci sıklıkta görülür. Kadın kanserlerinin %25’ini oluşturur. Akciğer kanserinden sonra ikinci en sık ölüm nedenidir. Meme kanseri ülkemiz için önemli bir halk sağlığı sorunudur. Ülkemizde kadınlar arasında en sık rastlanan kanser tipidir. Ülkemizde mevcut verilere göre, doğu bölgelerimizde 20/100.000, batı bölgelerimizde ise 40-50/100.000 oranında bir sıklık mevcuttur. Memedeki süt bezleri ve süt kanallarını döşeyen hücrelerin çeşitli nedenlerle genetik hasara uğrayarak kanser hücresine dönüşmesi ile birlikte kliniğe yansıyan tabloya meme kanseri denir.’ dedi.

Meme Kanserinde Erken teşhis?

         Özel Yalova Hastanesi Genel Cerrahi Uzmanı Op. Dr. Alp Özçelik, ‘Ductal epitelyum hücrelerinde meydana gelen anormal değişimin bazal membranı geçmeden önce tespit edilmesidir. Meme kanserinde erken tanı basamakları, kendi kendine meme muayenesi, klinik meme muayenesi, mamografi ile birlikte uygulamada duyarlılık ve seçiciliği arttırdığı gösterilmiş. Memenin aralıklı olarak mamografi ile incelenmesi, toplum kökenli taramalarda mortaliteyi % 30 oranında azalttığı gösterilmiştir.’dedi.

Meme Muayenesi Nasıl Yapılmalıdır?

         Her kadın, 20 yaşından sonra her ay menstruasyon bitiminden sonraki ilk hafta içerisinde (3.-5.gün) veya adet başlangıcı itibariyle 7.-10. günler arası kendisine meme muayenesi yapmalıdır. Menstruasyon görmeyenler ise ayın herhangi bir gününü baz alarak her ay aynı gün meme muayenelerini yapmalıdır. 20-40 yaşları arası 2-3 yılda bir, 40 yaşından sonra da yılda bir kez hekim tarafından meme muayenesi yaptırmalıdır.

   Yüksek risk faktörlerini taşıyanların muayenelerini daha sık aralıklarla yapılması gerekir.(6 ay)

Meme muayenesinde ilk adım gözle inceleme (İnspeksiyon)’dur. (şekil-1)

Meme Muayene pozisyonları;

1. İleri doğru yaslanarak,
2. Başının üzerine ellerini koyarak,
3. Kalçalarının üzerine ellerini dayayarak yapılır.

Şekil-1 memenin gözlem ile muayenesi

Aynanın karşısında kollar iki yana rahat bir şekilde bırakılır.

-Memelerin şekil ve boyutu gözlemlenir. (Her iki meme arasında kısmen asimetri olabilir).

-Meme uçlarının farklı yönlere bakıp bakmadığı, meme başı çekilmesi olup olmadığı kontrol edilir.

-Meme derisinde kızarıklık, buruşma, portakal kabuğu görüntüsü değerlendirilir.  

-Meme ucundan akıntı olup olmadığı kontrol edilir. (Bazen normal olarak memelerden hormonların etkisi ile süt veya sarı-yeşil arası renkte sıvı gelebilir.)

Ayna karşısında yapılan bu işlemler; Göğüs kaslarını kasacak şekilde;

• Eller kalçaya bastırılarak,
• Kollar yukarıya kaldırılarak
• Vücut öne doğru eğilerek tekrar edilmeli ve memeler gözlemlenmelidir.

El ile Muayene yöntemleri;

1-  Tekerlek dingili – Aksilladaki meme kenarından, direk çizgi ile meme başına doğru parmak uçları ile yapılır.

2-  Orta merkezli daireler- Konsentrik daireler veya meme etrafında daireler çizilerek yapılır.

Meme dokusunun tüm katmanlarını kontrol etmek ve derin dokulardaki bir patolojiyi atlamamak için memeye hafif-orta ve daha kuvvetli baskı uygulayarak muayene edilir. El ile muayene hem ayakta hem de yatar pozisyonda yapılabileceği gibi, kayganlığın artırılabilmesi için banyoda sabun köpüğünden, vazelin ve benzeri kayganlaştırıcı kremlerden faydalanılabilir.

Yatarak muayenede; Muayene edilecek meme tarafındaki omuzun altına bir yastık yerleştirilir ve o taraftaki el başın arkasına alınır. Diğer el ile meme muayene edilir.

Kadınlarda şikâyetlere yol açan meme hastalıklarının çoğu bu muayeneleri yaparak ortaya çıkarılabilir. Meme muayenesinde saptanan veya şüphelenilen patolojiler için genel cerrahi uzmanına danışılmalıdır. Direk tetkike yönelmekten kaçınmak gerekir.

Risk Faktörleri

Değiştirilemez

• Cinsiyet (K>E)
• Yaş
• Genetik Yatkınlık
• Meme hastalıkları
• Irk
• Çevresel etkenler
• Menarş-Menopoz yaşı

Değiştirilebilir

• İlk doğum 30 yaş üstü ise risk yüksek
• Doğum kontrol haplarının kullanımı
• Hormon tedavisi
• Alkol, sigara
• Şişmanlık
• Hiç doğum yapmamış kadınlar

HRT’NİN RİSKLERİ

• Meme Yoğunluğunda Artış
• Meme Kanseri
• Endometriyum kanseri
• Taşlı kolesistit
• Venöz tromboembolizm

Genetik Yatkınlık

• Ailede meme kanseri öyküsü
• Birey genç yaşta meme kanserine yakalanmışsa, diğer aile bireyleri için risk daha fazla artıyor (3 kata kadar)

Irk

• Meme kanseri gelişme riski

Yüksek: Kafkasyalı

Düşük: Zenci, Asyalı, İspanyol, Kızılderili

Meme kanserinden ölüm riski

Fazla: Zenci – tanı genellikle ileri evrede

Çevresel Faktörler

Özellikle genç yaşta, endüstriyel bölgeye yakın yaşama, bazı gaz ve metaller

MEME KANSERİNDE HORMONAL RİSK FAKTÖRLERİ

• Kadın olmak
• Yaş
• Erken menarş (<12)
• Geç menopoz (>55)
• İlk gebelik yaşı (>30)
• Hiç doğurmamak
• Obezite (BMI>27)
• Doğum kontrol hapı kullanılması
• Hormon Replasman Tedavisi (>5 yıl)
• Laktasyon (16 ay)
• Mamografide dansite artışı
• Aile anamnezi

Hormonal Faktörler

Riski Arttıran

• İlk menstruasyon: 12 y. Önce
• Menopoz: 55 y. Sonra
• İlk hamilelik yaşı: 35 y. sonra
• HRT: 5 yıldan fazla
• Uzun süreli kontraseptif

Riski Azaltan

• İlk doğum: 20 y. Önce
• Emzirme > 16 ay
• Beslenme ve Alışkanlıklar
• Yağlı beslenme
• Aşırı kilo (menapoz dönemi)
• Fazla alkol kullanımı
• Sigara içilmesi

Meme Kanseri Öyküsü

Kişide meme kanseri hikâyesi varsa, diğer memede kanser riski 3-4 kat artar. Ailede 1.derece yakında meme ca varsa risk 2-3 kat artar, bazı meme hastalıkları, Atipik hiperplazi (risk 5 kat), LCIS (lobular carcinoma in situ)(risk 10 kat) artar.