MAMOGRAFİ HAYAT KURTARIYOR!

Özel Yalova Hastanesi Radyoloji Uzmanı Dr. Meltem Akkoyunlu, Meme kanserinde erken tanıya dikkat çekerek, dijital mamografi çekimleri hakkında bilgiler verdi.

        Özel Yalova Hastanesi Radyoloji Uzmanı Dr. Meltem Akkoyunlu,

‘Meme kanseri kadınlarda kansere bağlı ölüm nedenleri arasında akciğer kanserinden sonra ikinci sırada yer alıyor. Meme kanserinde erken teşhis ise hayat kurtarıyor. Meme kanserine mamografi çektirerek tanı koymak mümkün. Çoğunlukla kadınları ürküten mamografinin ise herhangi bir zararı yok. ‘ dedi.

Mamografi nedir?

         Mamografi, özel bir röntgen cihazıyla ve düşük doz ışın kullanılarak meme filmi çekilmesi işlemidir.  

Mamografi nasıl ve ne zaman çekilir?

         Çekim sırasında memelerin cihaz üzerinde bulunan iki plaka arasında kısa süreli sıkıştırılması gerekir. Bu nedenle memelerin en az hassas olduğu dönem seçilmelidir. Adet bitimini takip eden hafta, memelerin en az hassas olduğu ve yine memelerdeki şişliğin de en az olduğu dönemdir. Çekim için bu dönemin seçilmesi daha uygundur.  

Mamografinin faydası nedir?

         Kendi kendine ya da hekim tarafından yapılan muayenelerde ancak 1,5–2 cm ve daha büyük boyutlu kitleler saptanabilirken, mamografi meme içindeki değişiklikleri 0,5 santimetrenin altındayken dahi tespit edebiliyor. Bu da tanı ve tedavinin 2 yıl önce başlaması anlamına geliyor. Bir meme tümörü doktor ya da hastanın kendisi tarafından yakalandığında ortalama 8-10 yıllık oluyor. Çekimden önce kozmetik malzeme kullanılmaması gerekiyor.  

Tarama Mamografisi neden önemlidir?    

         Meme kanseri kadınlarda ölüm oranı en yüksek kanser türüdür. Kadınların 70 yaşına kadar %13’ünde meme kanseri gelişme riski vardır. Kanserin kitle haline gelmesi birkaç yıl veya daha uzun sürebilir. Tümör erken dönemde herhangi bir şikayete neden olmayabilir. Eğer bu aşamada yakalanırsa tedavi şansı çok yüksektir. Tarama mamografisinin amacı, kitlenin hastanın veya muayene eden doktorun eline gelecek boyuta ulaşmadan yakalanmasıdır. Tarama mamografisinin düzenli olarak yapıldığı ülkelerde meme kanserine bağlı ölümlerde % 30 oranında azalma görülmektedir.

Mamografiye gitmeden önce nelere dikkat etmeli?

         Çekim sırasında belden yukarısı çıplak olmalıdır. Bu nedenle iki parçalı kıyafetler tercih edilmelidir. Filmi kötü etkileyeceğinden, koltuk altı deodorantı, talk pudrası ve losyon gibi kozmetik malzemeler kullanılmamalıdır. Aksi takdirde bunlar mamogramda kalsiyum birikintisi olarak değerlendirilebilir. Çekime giderken –eğer varsa- daha önce çekilmiş mamografilerin (yalnızca raporların değil filmlerin de) götürülmesi unutulmamalıdır.  

Mamografi ışınının zararı var mıdır?

         Mamografinin klasik röntgenden en önemli farkı daha düşük dozda daha yüksek kalitede görüntü verebilmesidir. Tekniğin gelişimine paralel olarak meme incelemesinde maruz kalınan doz giderek azalmaktadır. Dünya literatüründe mamografi nedeni ile kanser olmuş kadın yoktur. Kullanılan X-ray dozu genellikle 30 KVP’ dir.  

Mamografi kimlere çekilir?

         Memesinde sorun tespit edilen her yaştaki kadına ve herhangi bir sorunu olmayan 40 yaş ve üstü kadınlara (yaşa bağlı olarak belirli aralıklarla) çekilmelidir.  

Bir kadın kaç yaşında ve ne sıklıkla mamografi çektirmelidir?

         40 yaşından sonra her kadın yılda bir kez mamografi çektirmelidir. Daha genç yaşlarda tarama ise, klinik muayene ile gerek görüldüğünde yapılabilir. Yüksek risk grubundaki genç kadınlar da aile ve yakın akrabalarda meme kanseri varsa mamografi ile tarama, aile ve yakının kanser tanısı aldığı yaşın 10 yıl öncesinden başlamalıdır. Ailevi risk taşıyanlarda 30 yaşından itibaren mamografi çekilmeli, buna ek olarak ultrason ve MR inceleme de yapılmalıdır.

Mamografi acı verir mi?

         Mamografi çekilirken en önemli nokta memelerin yeterince sıkıştırılması ve yassılaştırılmasıdır. Bu sayede meme dokusunun üst üste gelmesi önlenerek, maksimum oranda dokunun incelenmesi, kitlelerin gözden kaçmaması, yalancı kitle görünümünün olmaması sağlanır. Aynı zamanda bu sıkıştırma, inceleme sırasında maruz kalınacak ışın dozunu da azaltır. Memelerin sıkıştırılması bir miktar rahatsızlık yaratsa da çekim süresi çok kısa olduğundan sorun yaratmıyor. Bu rahatsızlık çok küçük ve çok büyük memelerde daha yüksek oranda görülebiliyor. 40 yaşında meme iç yapısında başlayan ve daha sonra hızlanma gösteren involüsyon ile memede glandüler yapının yerini yağ dokusu alıyor. Bu nedenle mammografinin uygulanması daha da kolaylaşıyor ve tanı duyarlılığı %100’lere yaklaşıyor. Menopozda östrojen tedavisi alanlarda bu değişiklikler daha yavaş olacağından mammografi tanı duyarlılığı biraz daha düşük oluyor.  

         Memede kitle tespit edildiğinde kime müracaat etmeli?

Meme hastalıklarının takip ve tedavisinde genel cerrahi ve kadın hastalıkları uzmanları ayrı ayrı ya da birlikte hastayı izleyebilirler. İlk müracaat hastanın tercihine kalmıştır ve tedavi sürecinde herhangi bir dezavantaj yaratmaz. Günümüzde birçok tedavi seçeneği vardır. Bunlardan hangisinin uygulanacağı hasta ve hastalığın evresine göre farklılık gösterir. Meme kanseri tedavisi günümüzde uzmanlardan oluşan ekiplerce yapılır. Böyle bir ekip içerisinde; cerrah, onkolog, radyolog, radyasyon onkoloğu, patolog, psikolog, plastik cerrah ve fizyoterapist gibi değişik dallardan ve özellikle meme kanseri üzerine uzmanlaşmış hekimler bulunmalıdır.  

Dijital Mamografinin geleneksel mamografiden farkı nedir?

         Hem geleneksel mamografi de hem de dijital mamografide üstte bir X ışını tüpü, altta ise meme dokusunun üzerinde sıkıştırıldığı bir plaka vardır. Klasik mamografide X-ışını memeyi geçerek filme ulaşır. Dijital mamografide X ışını memeyi geçtikten sonra yüksek çözünürlüklü elektronik detektörler tarafından algılanır ve görüntüler önce dijital ortamda elde edilir. Bu görüntüler yüksek çözünürlüklü büyük monitörlerde incelenir.

Dijital mamografinin üstünlükleri nelerdir?

         İnceleme süresi kısadır. Çekimden sonraki 1 dakika içinde görüntüler ekrandan izlenebilir. Radyasyon dozu klasik mamografiden daha düşük görüntü kalitesi daha yüksektir. Mikrokalsifikasyon( düzensiz küçük kireçlenme odakları) ve küçük lezyonlar daha kolay ayırt edilebildiğinden fibrokistik meme dokusunu değerlendirmeyi kolaylaştırmaktadır. Ayrıca görüntüler dijital ortamda arşivlenmekte ve dijital olarak aktarılabilmektedir.